Góra Gellerta
Góra Gellerta (węg. Gellért-hegy) – to wzgórze o wysokości 235 metrów, znajdujące się w Budapeszcie, w I i XI dzielnicy (Tabán), na zachód od Wzgórza Zamkowego. Nazwę zawdzięcza biskupowi Gellertowi. Miejsce to miało w przeszłości złą opinię – na górze zbierały sie czarownice i odprawiały sabat. Po upadku Powstania Węgierskiego (1948-1949 – walki o niepodległóść Węgier znajdujących sie w Cesarstwie Austrackim) na jej szczycie wzniesiono cytadelę (Citadella), a w 1947 roku obok cytadeli stanął Pomnik Wolności upamietniający radzieckich bohaterów, którzy oswobodzili Węgry w 1945r. To nie ociepliło wizerunku tego miejsca. W międzyczasie pojawiały się liczne ciekawe pomysły na zagospodarowanie tego terenu.
Dzisiaj jest doskonałym punktem widokowym – wpisanym na listę dziedzictwa UNESCO.
Trochę historii
Św. Gellert – Gerard Sagredo (ok. 980-1046) jest dla Węgrów odpowiednikiem naszego św. Wojciecha. Urodzony w Wenecji trafił na Węgry gdzie św. Stefan (król Węgier) namówił go do pozostania na dłużej. Prowadził ewangelizację wśród węgierskich pogan (na Węgrzech i w Siedmiogrodzie) i nauczał młodego królewicza, św. Emeryka. W 1030 roku został pierwszym biskupem Cenad (Csanad). Po śmierci króla Stefana I w 1038 r. w wyniku walki o sukcesję tronu, doszło do reakcji pogańskiej zmierzającej do przywrócenia dawnych wierzeń. Zaproponowano objęcie władzy Andrzejowi – pod warunkiem, że przywróci stare wierzenia. Wtedy św. Gerard, wraz z biskupami Buldusem i Bystrykiem, udał się do Andrzeja, aby go odwieść od tej decyzji. 24 września 1046 roku zostali napadnięci przez pogan, pod wodzą księcia Vatha, obrzuceni kamieniami i przebici włócznią. Św. Gerarda oprawcy zrzucili ze zbocza góry, którą nazwano Górą św. Gerarda, w beczce nabijanej od wewnątrz gwoździami. Tak głosi legenda, obecnie patrząc na wzgórze porośnięte drzewami i krzewami ciężko sobie wyobrazić żeby zrzucona z niego beczka doturlała się do Dunaju. Ale kto wie jak ta góra wyglądała w XI stuleciu. Dziś św. Gerard jest patronem Węgier, Budapesztu i nauczycieli. W 1904 roku na Wzgórzu św. Gerarda (Gellert-hegy) w Budapeszcie wzniesiono jego pomnik. Pomnik św. Gellerta znajduje się u podnóża góry, przy wyjeździe z mostu Elżbiety.
Statua Wolności (Szabadság szobor)
Wzniesiony w 1947 pomnik przedstawia 14-metrową kobietę z brązu trzymającą palmowy liść, ustawioną na 26-metrowym postumencie. Po 1989 z pomnika usunięto komunistyczne symbole (m.in. czerwoną gwiazdę) oraz napis dziękujący Armii Czerwonej za wyzwolenie miasta – obecnie pomnik ma uniwersalne przesłanie i upamiętnia wszystkich, którzy polegli za Węgry. Dzięki swojemu dobremu położeniu pomnik jest widoczny prawie z każdego miejsca w Budapeszcie (jak Pałac Kultury w Warszawie).
Polski wątek – Kościół Skalny (Sziklatmeplom)
U podnóża Góry Gellerta w 1926 roku powstał Kościół Skalny – w miejscu starej groty św. Iwana. Osiem lat później obok kościoła powstał klasztor ojców paulinów, którzy opiekują się tym kościołem. Dla Polaków najważniejsza jest jedna z kaplic, poświęcona właśnie Polsce. W kaplicy umieszczony jest polski ołtarz, którego głównym elementem jest rzeźba orła z brązu w złotej koronie. Na piersi orła umieszczony jest stylizowany na ikonę obraz MB Częstochowskiej. Kaplica ozdobiona jest również wizerunkami Ludwika Węgierskiego i św. Jadwigi (wskazują na wspólne dzieje dwóch państw). W kościele znajduje się też dwujęzyczna, polsko-węgierska tablica z brązu upamiętniająca polskich uchodźców na Węgrzech w okresie II wojny światowej oraz płaskorzeźba upamiętniająca Maksymiliana Marię Kolbego.
Paulini to wegierski zakon, założony w 1250 roku przez bł. Euzebiusza z Ostrzyhomia (Boldog Özséb), a od 1382 roku działający również w Polsce – na Jasnej Górze w Częstochowie. w 1786 roku cesarz Józef II zakazał działalności zakonu i skonfiskował jego mienie. To właśnie z Polski, po blisko półtorawiecznej przerwie przybyli do Budapesztu i w 1934 roku odzyskali Kościół Skalny. Niestety 17 lat później paulini ponownie utracili to miejsce. władze komunistyczne rozwiązały zakon, zakonników uwięziły, wnętrze kościoła zniszczyły, a wejście do niego zamurowały. Dopiero w 1989 roku ponownie zwrócono paulinom Kościół Skalny, który po kilkuletniej renowacji udostępniono wiernym i zwiedzającym.
Jak dojechać?
Po wyjściu ze stacji metra Móricz Zsigmond körtér (linia M4) szukamy przystanku autobusowego na ulicy Villányi út. Stąd odjeżdża autobus nr 27. Trzeba uważać bo przystanki autobusowe są po dwóch stronach ulicy. Gdy idziemy od strony stacji metra (od Bartók Béla út) ten po lewej stronie to przystanek tylko dla wysiadających, a my wsiadamy na tym po prawej stronie. Na górę kursują autobusy elektryczne, co jest dużym plusem dla podróżnych, jedzie się o wiele przyjemniej niż samochodem z silnikiem spalinowym. Autobus nie podjeżdża pod sama cytadelę i niestety ostatni odcinek (od przystanku Búsuló Juhász – Citadella) trzeba pokonać pieszo. Z powrotem warto zejść po schodkach. Jeżeli będziecie tam z dziećmi i będą bardzo zmęczone drogą to możecie odwiedzić znajdujący się na zboczu góry plac zabaw – okazuje się, że szybko regenreuje siły zmęczonych dzieci.